Khanato de Crimea

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Khanato de Crimea قريم يورتى Qırım Yurtu
← 1441 — 1783 →
Khanato de Crimea en 1600
Capital	Bakhchisaray
Idioma oficial	Tartaro de Crimea y turco otomán
Relichión	Islam sunnita
Gubierno	Khanato
• Formación	1441
• Anexión a Rusia	1783

O Khanato de Crimea estió un estato que s'estendillaba por a peninsula de Crimea y a redolata d'a Mar d'Azov, que yera gobernato por un khan d'a dinastía Girai y que duró dica 1783, tres sieglos mes que os atros khanatos tartaros, por tener a protección de l'Imperio Otomán.

Arredol de l'anyo 1430 os tartaros de Crimea se deseparoron d'o khanato d'a Horda d'Oro. A dinastía gubernant yera descendient de Chochi. O territorio a lo principio no incluiba a costa meridional de Crimea, on yeran bien establitos os chenoveses, que teneban unas colonias conoixitas como Gazera.

A costa entre Crimea y l'Imperio Otomán yera baixo influencia polaca. Moldavia yera disputata entre Hongría y Polonia. Baixo o reinato de Bayazet Hongría y Polonia reconoixioron a sobiranía otomana de Vlaquia y Moldavia. En 1456 os moldavos ya pagan tributo a los otomans y se fa mes gran en 1480.

Mientres os rusos abanzaban enta l'este os exercito otomán de Mehmet o conqueridor invadió o sud de Crimea y en 1475 s'apoderoron d'as plazas comercials y as fortalezas chenovesas, forachitando a los chenoveses. Mehmet posó baixo protección otomana a lo khanato de Crimea. En 1484 os otomans s'anexionan Buchac, preso a Moldavia.

5 anyatas dimpués d'a conquiesta d'o sud de Crimea, o Khanato de Crimea fació liga con os rusos contra o Khanato d'a Horda d'Oro, y rebló pa desapareixer en 1502.

L'Imperio Otomán consiguió una continidat territorial con Crimea conquerindo a los polaco-lituanos Yedisán, que s'anexionan en 1526.

En as rechions costeras d'a Mar Negra entre Crimea y o Danubio (Yedisán, Buchac y parte de Dobrucha) establioron nogais venitos de l'este d'o Don, a l'igual que en a costa norte d'a Mar d'Azov. Os nogais, nomadas y belicosos, contribuirán a la inestabilidat d'o khanato y dimpués a la conquiesta rusa.

En 1774, dimpués d'una guerra entre rusos y otomans, tractau de Kuchuk-Kainarchi permitió a l'Imperio Ruso una salita a la Mar Negra a l'ueste d'o Dniéper y a tutela d'o Khanato de Crimea, que fue anexionato en 1783. En anyatas vinients muitos tartaros se'n fuoron ta l'Imperio Otomán.